Dışkı kaçırma problemi bağırsak hareketlerinin istem dışı olması, dışkının kişinin kontrolü dışında rektumdan dışarı sızması ile meydana gelen bir durumdur. Bağırsak iskontinansı ve dışkı tutamama olarak da ifade edilen dışkı kaçırma sorunu gaz çıkarma esnasında da meydana gelebilmektedir.
İshal, kabızlık, kas veya sinir hasarı, ilerleyen yaş ve doğumla ilişkili olarak ortaya çıkabilmektedir.
Her ne sebeple olursa olsun, dışkı kaçırma sorunu özellikle toplum içerisindeyken utanç verici olmaktadır. Ancak böyle bir sorunla karşı karşıyaysanız utanmamalı ve mutlaka doktora başvurmalısınız. Dışkı kaçırma tedavisi mümkün olan bir durumdur ve tedavi olduğunuzda eski yaşam kalitenizi geri kazanabilirsiniz.
Dışkı Kaçırma Belirtileri
Bağırsak iskontinansı, bazı zamanlarda ishal sırasında geçici olarak görülebilir. Ancak bazı kişilerde sürekli tekrar eden bir hal almış olabilmektedir. Bu durumda kişi birdenbire gelen dışkılama dürtüsünü kontrol edemez ve dışkı rektumdan dışarı sızar. Buna dürtü iskontinans ismi verilir.
Dışkılama ihtiyacını hissetmeyen kişilerde ortaya çıkan dışkı kaçırmaya ise pasif inkontinans denilmektedir.
Dışkı kaçırma problemine aşağıda sıraladığımız problemler eşlik edebilir.
- İshal
- Kabızlık
- Gaz ve şişkinlik
Dışkı Kaçırmaya Sebep Olan Durumlar
Dışkı kaçırma problemi ile karşılaşmanın birden fazla sebebi olabilir, bunları kısaca açıklamak gerekirse;
Kas Hasarı
Rektumun son kısmında yer alan kasların hasar görmesi sonucunda dışkıyı tutmak güçleşebilir. Bu hasarlar doğum esnasında meydana gelebilmektedir.
Sinir Hasarı
Rektumda dışkının geldiğini algılayan sinirlerin herhangi bir sebepten dolayı yaralanması dışkı kaçırmaya yol açabilmektedir. Bu sinir hasarlarına doğum, dışkılama esnasında sürekli ıkınma, omurilik yaralanması veya felç gibi durumlar sebep olabilmektedir. Ayrıca diyabet ve MS (multipl skleroz) hastalıkları da olumsuz etkileyebilmektedir.
Kabızlık
Kronik kabızlık problemi kuru, sert bir dışkı kütlesinin oluşmasına ve anüsten geçemeyecek kadar büyük olmasına sebep olabilir. Böyle bir durumda rektum ile bağırsak kasları gerilerek, zayıflar. Bu durumda yukarıdan gelen daha yumuşak ve sıvı kıvamlı dışkı kuru kütlenin çevresinden akarak istemsiz bir şekilde dışarı sızmasına sebep olabilir. Ayrıca kronikleşen kabızlık sorunu sinir hasarlarının oluşmasında da rol oynayabilmektedir.
İshal
Katı ve kuru olan dışkıyı tutabilmek ishal durumunda ki dışkıya göre çok daha kolaydır. İshal durumu dışkı kaçırmaya neden olabilir veya mevcut kaçırma probleminin daha da kötüleşmesine sebep olabilir.
Hemoroid
Anüste yer alan damarların herhangi bir sebeple hasar görüp, şişmesi ile ortaya çıkan makat hastalıklarından biri olan hemoroid ilerleyen evrelerde anüsün kapanmasına neden olarak dışkının dışarı doğru sızmasına neden olabilir.
Anüsteki Depolama Kapasitesi Kaybı
Normal şartlarda anüs dışkıyı yerleştirebilmek için gerilir. Ancak bu bölgede gerçekleşen herhangi bir ameliyat, radyasyon tedavisi yada iltihaplı bağırsak hastalıklarından birisiyle karşılaşıldıysa rektum yeteri kadar esnemeyebilir ve böylece dışkı dışarı sızabilir.
Ameliyat
Rektum bölgesinde hemoroid, makat çatlağı yada benzeri hastalıkların tedavisi için ameliyat geçirdiyseniz oluşan kas ve sinir hasarından dolayı böyle bir probleme yol açabilmiş olabilir.
Dışkı Kaçırma Sorununda Kimler Risk Altında?
İlerleyen Yaş Etken Olabilir
Her yaştan insanda dışkı kaçırma sorunu görülebilse de, 65 yaş üstü insanlarda çok daha sık karşılaşılmaktadır.
Kadınlarda Daha Sık Görülür
Dışkı kaçırma doğumdan sonra görülen bir komplikasyon olabilir. Ayrıca yapılan araştırmalar menopozal hormon replasman tedavisi gören kadınlarda dışkı kaçırma riskinin orta düzeyde arttığı görülmüştür.
Sinir Hasarı
Uzun süredir diyabet, MS hastalıkları bulunan yada yaralanma ve ameliyat gibi durumlardan dolayı sırt travması yaşayan kişiler risk altında olabilir. Çünkü bu belirttiğimiz durumlar dışkıyı kontrol etmeye yardımcı olan sinirlerin hasar görmesine neden olabilmektedir.
Bunama
Alzheimer ve demans gibi rahatsızlıkları olan kişiler vücutlarında herhangi bir hasar, ameliyat, sinir hasarı gibi durumlar olmamasına rağmen yaşadıkları unutkanlıktan dolayı dışkılarını kaçırabilirler.
Fiziksel Engel
Fiziksel bir sakatlığa sebebiyet veren herhangi bir yaralanmadan dolayı oluşan sinir hasarı da dışkıyı tutamama sorununa yol açabilmektedir.
Dışkı Kaçırma Sorunu Nasıl Önlenir?
Dışkı tutamama sorununun ortaya çıkmasında rol oynayan sebebe bağlı olarak dışkı kaçırmayı önlemek bazı durumlarda mümkün olabilmektedir.
Kabızlığa Çözüm Bulun
Kabızlık sorununuz varsa buna mutlaka çözüm bulun. Günlük hareketlerinizi artırın, yürüyüş yapın. Bol lif içeren gıdalar ve bolca sıvı tüketin.
İshal Problemini Giderin
Kronik ishal varsa bu durumu ortadan kaldırmaya çalışın. Gerekirse doktora başvurarak ishal tedavisi olun.
Dışkılama Sırasında Ikınmayın
Çoğu insan ıkınmanın zararlı olduğunu bilmediğinden dışkılama esnasında sürekli ve şiddetli bir şekilde ıkınmaktadır. Ikınmak anüsteki kasların zayıflamasına neden olabildiği gibi sinirlerinde hasar görmesine neden olabilmektedir. Ayrıca hemoroid, anal fissür ve anal hematom gibi hastalıkların oluşmasında rol oynayan en büyük etkende kabızlık ve ıkınma alışkanlığıdır.
Ne Zaman Doktora Görünmek Gerekir?
Problem geçici değilse ve süreklilik kazandıysa kendinizi kötü hissetmemek ve toplum içerisinde utanç verici bir duruma düşmemek için doktora başvurmalısınız. Hiç bir sağlık probleminde doktordan utanmamanız gerektiğinin farkına varmalısınız. Doktorların gün içerisinde bu tarz bir çok hastaya baktığını bilmeniz gerekmektedir.
Dışkı Kaçırma Tanısı Nasıl Konur?
Doktorunuz size soracağı bazı sorularla beraber fiziki muayene gerçekleştirecektir. Bölgede herhangi bir sinir yada kas hasarı olup olmadığını inceleyecektir.
Parmak ve göz muayenesi dışında anoskop, kolonoskopi ve MRI gibi yöntemlerle de muayene gerekebilmektedir.
Dışkı Kaçırma Tedavisi Nasıl Yapılır?
İlk olarak muayene yapılması gerekmektedir. Muayene sonucunda makat kaslarında meydana gelen deformasyonun dolgu enjeksiyonu ile tedavi edilip edilemeyeceği netleştirilmelidir. Bu netleştirmenin ardından uygulamaya geçilir. Dışkı kaçırma probleminde dolgu enjeksiyonu ile tedavi yöntemi Op. Dr. Atilla KAYA tarafından geliştirilmiştir.
Burada uygulanacak olan tedavinin hastanın beklentilerinin karşılanması açısından iki aşamalı şekilde yapılması daha doğru olacaktır.
1. Aşama: Geçici Dolgu Uygulaması
Ortopedi uzmanlarının eklem ağrılarına, plastik cerrahi uzmanlarının ise dudakları büyütmek için sıklıkla kullandığı dolgu maddesi olan hiyaluronik asit kullanılmaktadır. Bu madde çok ince uçlu bir enjektör aracılığı ile deforme olan alana enjekte edilmektedir.
Ekonomik olması açısından ortopedi uzmanlarının eklem için tercih ettiği dolgu maddesi tercih edilmektedir. Aslında bu aşama deneme amaçlı uygulanmaktadır desek yanlış olmaz. Yapılan bu uygulama sonucunda hastanın beklentisi kısmi veya tam olarak karşılanıyorsa ikinci aşama olan kalıcı dolgu uygulamasına geçilmektedir.
2. Aşama: Kalıcı Dolgu Uygulaması
Bu aşamada dolgu için herhangi bir madde değil, kişiden alınan yağ dokusu kullanılmaktadır. Bunun sebebi daha önceleri tercih edilen suni dolgu maddelerinin vücut tarafından reddedilerek başarılı olamamasından kaynaklanmaktadır.
Hastanın kendi göbek bölgesinden 10ml kadar alınan yağ dokusunun gerekli işlemlerden geçirilmesinin ardından yine geçici dolguda olduğu gibi enjektör yardımıyla enjekte edilmesi ile gerçekleştirilir. Vücut enjekte edilen yağın %40-60 kadarını emeceği için yağlı doku fazla verilmelidir.
2 ay kadar sonra ihtiyaç duyulduğu taktirde dolgu işlemi tekrarlanabilir. Ayrıca bu yöntemler dışkı kaçırma problemi kadar gaz kaçırma sorunu içinde başarılı olmaktadır.
Kaynaklar:
Fecal incontinence (https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/fecal-incontinence/symptoms-causes/syc-20351397)
Fecal (Bowel) Incontinence (https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/14574-fecal-bowel-incontinence)
Bowel Control Problems (Fecal Incontinence) (https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/bowel-control-problems-fecal-incontinence)
